Άρθρα

Η διερεύνηση των αποφρακτικών παθήσεων των σιελογόνων αδένων μπορεί και γίνεται πλέον με την χρήση ειδικών ημιεύκαμπτων ενδοσκοπίων (σιαλενδοσκόπηση). Η μέθοδος της σιαλενδοσκόπησης ως διαγνωστική-θεραπευτική διαδικασία περιγράφεται στη βιβλιογραφία από το 1990. Έκτοτε έχουν γίνει σημαντικές βελτιώσεις στην κατασκευή των σιαλενδοσκοπίων (μικρότερες διάμετροι, βελτίωση οπτικών ινών) ώστε να παρέχουν καλύτερες διαγνωστικές εικόνες και δυνατότητες θεραπευτικής παρέμβασης στο πλαίσιο της «ελάχιστα επεμβατικής χειρουργικής».

Η συντριπτική πλειοψηφία των παθήσεων των μεγάλων σιαλογόνων αδένων που διερευνάται με σιαλενδοσκόπηση σχετίζεται με:

1.    Σιελολιθίαση
2.    Αποφρακτικές καταστάσεις χωρίς παρουσία απόφραξης από λίθο (βλέννη, επιθήλια σε χρόνιες σιελαδενίτιδες). Το 70% των επεμβάσεων αφαίρεσης του υπογνάθιου σιαλογόνου γίνεται για τους ανωτέρω λόγους (α.β) ενώ με την σιαλενδοσκόπηση μεγάλος αριθμός τέτοιων επεμβάσεων μπορεί να αποφευχθεί.
3.    Αυτοάνοσες παθήσεις (σύνδρομο Sjoegren, νόσος Mikulitz, σαρκοείδωση κ.α.)
4.    σπάνια νεοπλασματικές εξεργασίες.
H σιαλενδοσκόπηση επιτρέπει τον υπό άμεση όραση έλεγχο του συστήματος των εκφορητικών πόρων των σιαλογόνων αδένων και έχει τα τελευταία χρόνια σημαντικό ρόλο τόσο στη διάγνωση όσο και στην θεραπεία νοσημάτων των σιαλογόνων αδένων.
Ή σιαλενδοσκόπηση ήρθε να καλύψει το διαγνωστικό κενό που υπήρχε με τις υπάρχουσες μεθόδους:
1.    πλάγια απλή / προσθοπίσθια ακτινογραφία, πανοραμική ακτινογραφία: δεν μπορούν να αποκαλύψουν πάντοτε την ύπαρξη λίθου είτε διότι δεν είναι ακτινοσκιερός (παρουσία ανόργανων αλάτων) είτε διότι προβάλλει στη σκιά των λοιπών οστέινων δομών
2.    σιαλογραφία : δεν μας παρέχει πληροφορίες για την ποιότητα του υλικού που προκαλεί την απόφραξη (λίθος, συσσώρευση από επιθήλια)
3.    υπερηχογραφία : η διακριτική της ικανότητα περιορίζεται στα 1-2 χιλ. και εξαρτάται άμεσα από την εμπειρία του εξεταστή
4.    λειτουργική σπινθηρογραφία : δείχνει την λειτουργία του παρεγχύματος αλλά δεν μπορεί να διακρίνει εάν το πρόβλημα προέρχεται από λίθο, συγκέντρωση επιθηλίων ή μεταφλεγμονώδη στένωση
5.    μαγνητική σιαλογραφία : απεικονίζει το σύστημα των πόρων αλλά και λειτουργικές παραμέτρους του σιαλογόνου αδένα και μπορεί με το κατάλληλο λογισμικό να δώσει εικονική σιαλενδοσκόπηση. Δεν επιτρέπει όμως την άμεση θεραπευτική παρέμβαση και χαρακτηρίζεται από σχετικά υψηλό κόστος.

Είναι προφανές ότι η πληρέστερη διαγνωστική προσέγγιση αυτών των καταστάσεων και η δυνατότητα ενδοσκοπικής αφαίρεσης των λίθων ή άλλου υλικού που αποφράζει βοηθά στην ελάττωση διενέργειας πιο εκτεταμένων επεμβάσεων. 

Επίσης η υπό άμεση όραση εξέταση των πόρων διευκολύνει την αναγνώριση στενωμένων στομίων και την άμεση διαστολή τους. Τέλος βοηθά στη διάγνωση χρόνιων παθήσεων (σιαλοδοχίτιδα-sialodohitis, σύνδρομο Sjogren) των σιαλογόνων αδένων και στην συντηρητική αντιμετώπισή τους με πλύσεις και επαναλαμβανόμενες ενδοαυλικές εγχύσεις κορτιζόνης.
Σε περιπτώσεις ευμεγέθους λίθου ο οποίος δεν είναι εφικτό να αφαιρεθεί με σιαλενδοσκόπηση η μαρσιποποίηση υπό τοπική αναισθησία είναι συχνά η μέθοδος εκλογής για τον υπογνάθιο αδένα. Σπάνια ο λίθος βρίσκεται ενδοπαρεγχυματικά οπότε απαιτεί αφαίρεση του υπό γενική αναισθησία. Στις λιθιάσεις της παρωτίδος ενδείκνυται η Laser λιθοτριψία, η συνδυασμένη τεχνική αφαίρεσης του λίθου με σιαλενδοσκόπηση και εξωτερική προσπέλαση και σε προχωρημένες καταστάσεις η επιπολής παρωτιδεκτομή. 

Η σιαλενδοσκόπηση διενεργείται κατά κανόνα με τοπική αναισθησία. Η διάρκεια μιας διαγνωστικής σιαλενδοσκόπησης κυμαίνεται από 10 έως 25 λεπτά και μιας επεμβατικής σιαλενδοσκόπησης 20 έως 60 λεπτά. Σε παιδιά κατά κανόνα γίνεται υπο γενικη αναισθησία και σε ηλικιες >8 ετών υπο τοπική αναισθησία εάν η συνεργασία τους είναι καλή.

Ιατρεια σιαλενδοσκοπήσεων
1.    Ιατρειο σιαλενδοσκοπήσεων Β ΩΡΛ Κλινικη ΑΠΘ, ΓΝ Παπαγεωργιου, Θεσσαλονίκη 
Υπεύθυνοι Κωνσταντινίδης Ιορδανης, Χατζηαβραμίδης Αγγελος τηλ 2313323525

2.    Δελίδης Αλέξανδρος, Αττικό Νοσοκομείο Αθηνα, delidis@athens-orl.gr